GEZİ YAZISI(BAŞÇEŞME MEZARLIĞI, BALIKESİR ATATÜRK EVİ, BALIKESİR KUVAYI MİLLİYE MÜZESİ)

GEZİ YAZISI

BAŞÇEŞME MEZARLIĞI, BALIKESİR ATATÜRK EVİ, BALIKESİR KUVAYI MİLLİYE MÜZESİ

Gezi yazısı nedir? 

-Gezilip görülen kentlerin, ülkelerin, yerlerin ilginç yönlerini ilgiyi çekecek, özenli bir biçimde anlatan düzyazı.

Günlerden 2 Mart 2025 ailemle birlikte Balıkesir Başçeşme Mezarlğı'na gitmek için yola çıktık. Vardığımızda saat öğleden sonra iki buçuk gibiydi. Diğer gördüğüm mezaarlıklara kıyasla oldukça büyük olan bu mezarlık pek de düzenli olmadığını düşündüm. Çünkü bu kadar büyük ve kalabalık olmasına rağmen bir tane mezar bulmak bile oldukça zordu. Üstelik araştırmasını yapacağım mezarların nasıl bulacağımızı düşünürken e-sistem olduğunu gördüm. Ne yazık ki e-sistem bozuktu daha sonra benden önce oraya gitmiş bir arkadaşımı arayarak nerede olduğunu öğrenmeye çalışsamda görsel olarak kafamda aktaramadığım için başarısız oldum. En sonda bana yardımcı olabilecek bir görevli buldum ve nerede mezarların nerede olduğunu öğrensemde etrafta bu tarz durumlarla ilgilenebilecek tek bir kişinin olması açıkçası beni üzmüştü. İlk araştıracağım mezar Keçecizade Mehmet Emin Efendi'nin kabriydi.  Kabri girişten girip Balıkesir Büyükşehir Belediyesi'nin banklarının arkasında bulunmaktadır.

Keçecizade Mehmet Emin Efendi

1879 yılında Balıkesir Börekçiler Mahhallesi'nde dünyaya gelmiştir. Kökenlerinin Balyalı Mustafa Çavuş'a dayandığı ifade edilmiştir. Fatma Hanım ile olan evliliğinden beş çocukları dünyaya gelmiştir. Daha çok küçükken hazıf olan Mehmet Emin Efendi "Keçeci Hafız", "Keçecizade Mehmet Efendi", "Belediye Başkanı Hafız Efendi" gibi birçok lakapla anılmıştır. Zamanında baba mesleği olarak küçük yaşlarda pabuççuluk daha sonra keçecilik, zahire ticareti, yün ve yapağı mubayaa memuru, Balıkesir Ticaret Odası Başkanlığı, Balıkesir Belediye Başkanlığı ve daha birçok görevde çalışmıştır.

Kurtuluş zamanında protestolara katılmış, ailesiyle birlikte kurtulış mücadelesi vermiş, bütün varlığını mücadele uğruna harcamıştır. Yunanlıların Balıkesir işgal etmesiyle birlikte Antalyada olduğu sürede geride bıraktığı varlığına Yunanlılar tarafından el konulmuştur. Her ne kadar bunu  için mücadele etsede geri alamamıştır. 

Kendisi Balıkesirdeki hayır işleriyle daha çok tanınmış ve bunların en önemlilerinden biri olan Balıkesir'İn su sıkıntısı yaşadığı dönemlerde kendi ismiyle anılan  "Keçeci suyu"nu getirmesidir. Ayrıca kendisinin Keçecizade Konağı olarak anıldığı evi Milli Mücadele'de birçok buluşmaya tanıklık etmiştir.

10 Aralık 1935 yılında henüz 56 yaşında vefat eden Keçecizade Mehmet Emin Efendi bu kadar kısa olan hayatında vatanına karşı birçok hizmette bulunmuştur.

İkinci olarak araştıracağımız mezar Mehmet Vehbi Bolak Bey'İn kabridir. Kabri, Keçecizade Mehmet Emin Efendi'nin kabrinden çıktıktan sonra sağ taraftan gidip sola döndüğümüzde ve biraz daha ilerlediğimizde diğer mezarlara göre daha ihtişamlı bir mezardır.

Mehmet Vehbi Bolak

18 Mayıs 1881 yılında Balıkesir'de dünyaya gelmiştir. İlköğretimini Balıkesir Rüşdiyesi'nde (Ortaokul) bitirmiştir. Daha sonra Bursa'a giderek burada Bursa İdadisi'ni birincilikle bitirmiştir. Bursa'da ayrıca Dârütta‘lîm-i Harîr’i bitirmiştir. Temmuz 1906'da Mülkiye Mektebi'nden mezun olmuştur, yine aynı sene Bursa Vilayeti Maiyet Memurluğuna tayin edilmiştir. 26 Ağustos 1926'da Fatma Safvet ile evlenmiştir. 1907'de Balıkesir Mutasaraflığı Maiyet Memurluğu'nda stajını tamamlamıştır. 31 Mart Olayı'nda Tenvir-i Efkar Cemiyeti Namazgah'ta miting düzenlemiştir. Balıkesir İlköğretim Müfettişliği'Nde bulunur. Daha sonra Gönen, Karacabey, Balya, Burhaniye'de Kaymakam Vekilliliği yapar, 3. sınıf kaymakamlığı terfi ederek Ankara, Bala Kaymakamlığı yapar, Pertek Kaymakamlığı yapar, Müdafaa-i Milliye Cemiyeti'nde çalışır, Eskişehir Kaymakamlığı yapar, 3. Dönem Mebusunda mebus olarak çalışmıştır, Çatalca Müstakil Mutasarrıflığı'nda çalışırken Damat Ferit Paşa Dönemi'nde "İttihatçı" yandaşı veya üyesi olduğu için görevden alınmıştır.
İzmir'İn işgali üzerinde Redd-i İlhakla beraber toplanan halkla toplantılar yapılmış, bu toplantının başkanı Mehmet Vehbi Bolak seçilmiştir. Düşmanı durdurmanın yolunu ancak silahlı mücadeleyle gerçekleştirebilecekleri kararını almalarıyla birlikte durumu anlamak, halkı bilinçlendirmek amacıyla İstanbul'a ve körfez bölgesine iki heyet gönderilme kararının alunmasıyla birlikte Mehmet Vehbi Bolak da körfeze giden heyetin başkanı olarak seçilmiştir. "Heyet-i Merkeziye" seçiminde başkan Vehmi Bolak olmuştur. Yunanlıların işgali üzerine bu heyet hemen işgale karşı yardım göndermiştir.
İstanbul'da kurmay okulunun bırakıp gelen Balıkesir General Kemal Bey'de Milli Mücadele'Ye katılmıştır. TBMM'nin açılmasıyla Balıkesir temsilcisi olarak seçilen Vehbi Bolak Bey cephede bulunduğu görevi terk etmek istemediğinden milletvekilliği hakkı saklı kalarak gitmemiştir. Mehmet Bolak ve önde gelen birçok isim düşmana karşı esir düşmemek için Antalya ve Ankara'ya göçmişlerdi.
31 Haziran 1920'de mebusluk görevine başlamıştır. Meclis'te bulunduğu süre boyunca Atatürk'ün yanında bulunduğundan "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"ne katılmıştır. 20 Kasım 1921'den 5 Kasım 1922'ye kadar Maarif Vekilliği yapmıştır. Daha sonra Londra Konferans'ına gönderilen beş kişiden biridir. 1923 Ağustos'unda yapıla seçimlerle birlikte 2. Meclis'de mebusluk yapmıştır. 2.TBMM Dönemi'nde danıştay görevini gören heyetin başkanlığını yapmıştır. Bu dönemim sonlarına doğru politikadan ayrılıp tekrardan Balıkesir'e dönmüştür ve Milli Mücadele anılarını Balıkesir Posta Gazetesi'nde yayınlamıştır.
6 Nisan 1958 yılında hayatını kaybetmiştir. Ölene kadar Milli Mücadele için birçok emek harcamış ve hizmette bulunmuştur.  

 Başçeşme Mezarlığı'nda son olarak araştıracağım mezar Balıkeair General Kemal Bey'in kabridir. Diğer araştırdığım kabirlere göre daha uzak konumda bulunan bu mezar ilk olarak 2. yoldan ilerleyerek sonuna kadar gittikten sonra 25. yolla ilerliyoruz daha sonra sola dönüyoruz 26-27. adalarda bulunuyor.

Balıkesir General Kemal Bey

15 Nisan 1888 Balıkesir'de dünyaya gelmiştir. Asıl adı Mehmet Kemallettin'dir. Soyadı Kanunuyla "Balıkesir" soyadanı almıştır. İlkokulu Balıkesir'de okumuş olup İstanbul Eyüp Askeri Rüştiyesi'nde okumuştur. Ortaöğretimini Kuleli Askeri İdadisi'nde okumuştur. 1 Kasım 1906'da İstanbul Harp Akademisi'nde okumuş ve 13 Ağustos 1909'da üniversiteyi teğmen rütbesiyle bitirmiştir. İlk görev yeri Edirne'dir, 4. Nişancı Numune Alayı'nda görev yapmıştır. Balkan Savaşları sırasında Bulgarlarla savaşıp esir düşmüştür, Birinci Dünya Savaşı'nda Çanakklae ve Kafkas cephelerinde savaşmıştır. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Yunanlılara karşı Balıkesir, Soma bölgelerindeki cephelerde savaşmıştır. Eskişehir ve Sakarya Savaşlarından sonra binbaşılığa yükselmiş Büyük Taarruz'da savaşmıştır. Daha sonralarında tümgenerallik rütbelerine kadar yükselmiştir. Tekirdağ 61. Tümen Komutanlığı'na atanmıştır. İkinci Dünya Savaşı sıralarında Askeri Temyiz Mahkemsi'nde üye olmuştur. Sağlık sebeplerinden ötürü 2 Kasım 1945'de emekliye ayrılmıştır. Emekliye ayrıldıktan sonra Erdek'e yerleşmiş ve ziraat ile uğramıştır.

1989 yılında vefat etmiştir. 101 yıllık yaşamı boyunca birçok mücaedelede bulunmuştur. Ayrıca başarıları sebebiyle Çanakkale Savaşı'ndan Harp Madalyası, Kurtuluş Savaşı'ndan Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası, Sakarya Savaşı'ndan Kılıçlı İmtiyaz Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Bu gibi başarılarından dolayı Balıkesirdeki bir okula ve caddeye adı verilerek anılmaktadır. Özel eşyaları Balıkesir Kuvayyı Milliye Müzesi'nde sergilenmektedir.

Mezarlıklar benim için biraz ürpertici gelse de gezdikçe bu ürpertim azaldı. Çünkü daha gözlemci davranarak yakınları vefat edip gelen insanlarala empati yapmış oldum ve bu mezarlıkta Balıkesir'in eski ileri gelenlerini çok daha fazla öğrenme fırsatım oldu. 

Başçeşme Mezarlığıyla ilgili araştırmamız bittikten sonra sırada Balıkesir Atatürk Evi bulunmaktadır. Şehit Astsubay Deniz Göçgün Parkı'nın karşısında bulunan Atatürk Evi, Mustafa Kemal Atatürk'ün Selanik'de doğup büyüdüğü evinin reprodüksiyonudur. Aynı zamanda bu yerin arka tarafında Ankara'daki Aslanlı Yol'un reprodüksiyonu bulunmaktadır. İlk girdiğimizde bahçenin olabildiğince güzel yapıldığı fikrine vardım. Ev'in içine girince hayran kaldığımı söyleyebilirim.

Balıkesir Atatürk Evi

Kasım 2020'de Eski Karesi Belediye Başkanı Dinçer Orkan'ın isteğiyle inşa edilerek 10 Kasım 2021'de ziyarete açılmıştır. 8 dönümlük bir alan üzerinde olup 115,60 m2 oturumlu, 3 kattan oluşan 370,35 m2 toplam inşaat alanına sahiptir. 

 Birinci katta karşıma ilk olarak Atatürk'ün silikon heykeli arkasında ise Bandırma Vapuru'nun heykeli bulunmaktadır. Bu katın solunda Atatürk'ün eğitim hayatı ve Milli Mücadele yılları anlatılmaktadır.

Bu katın sağ tarafında ise Atatürk ve Devrimleri anlatılırken aynı zamanda dünyadaki Atatürkle ilgili sözlere yer verilmiştir.

Üst kata çıkarken merdivenlerin yanında Yürüyen Köşk hikayesini oluşturan ağacın röprodüksiyonu bulunmaktadır. üst kata vardığımızda iki tane harika enstelasyon çalışması bulunmaktadır. Milli Mücadele'de hayatını kaybetmiş Balıkesirli şehitlerin isimlerinin yer aldığı enstelasyon çalışması askeri figürü şeklindedir. Şehit isimlerinin yer aldığı künyelerin tavandan sarkıtılması ise ikinci enstelasyon çalışmasıdır.

Üst kat holde mermi kovanlarıyla oluşturulan 8 tane "Son Kurşun Koleksiyon Sergi"si bulunmaktadır, buralara temsilen seçilen Balıkesir Kuvayı Milliyecileri vardır.

Üst katta sağa tarafa girdiğimizde burada haritalar, Hey'et-i Merkeziyesi'nin Karar Defter bulunmakta, o zamanın önemli gazeteleri korunmaktadır.

Üst katın sağ tarafına girdiğimizde Çanakkale Savaşı sırasında mezun olamayıp şehit düşen Balıkesir Liselileri için anma amaçlı oluşturulmuş sınıf bulunmaktadır. Şehit öğrencilerin isim, sınıf numaralarının olduğu anma panosu, temsili bir öğretmen ve kara tahta yerine Kuvayı Milliye sürecinin anlatıldığı belgesel filmini izlemek için monitör bulunmaktadır.

Üst katta son olarak balkon bulunmaktadır. Balkonda Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ın "Oğlunu bekleyen anne" temasıyla hazırlanmış heykeli ve"Çay ziyafeti" başlıklı Zübeyde Hanım ile Atatürk arasında geçen anısının yer aldığı pano bulunmaktadır.

Son olarak zemin kata indiğimizde duvarlarde Atatürk'ün Balıkesir'deki 8 ziyaretinin anlatıldığı ve Zağnos Paşa Camii'de verdiği hutbenin yazılı olduğu pano bulunmaktadır.

Son olarak bu güzel ziyaretinizi kalıcılaştırmak için fotoğraf çekebileceğimiz alan bulunmaktadır.

Atatürk Evi benim için muhteşemdi diyebilir. Çünkü daha önce kendisinin doğuo büyüdüğü eve gitme fırsatım olmamıştı ama Balıkesir Atatürk Evi sayesinde birebir aynı hava olmasada zamanında nasıl bir evde yaşadığını kitaplardan ziyade görerek daha iyi anlamış oldum. Ayrıca derslerde ne kadar Kuvayı Milliye'yi işlesekte o atmosferi hissedemiyoruz bu yüzdende empati yapma imkanı bularak o günkü durumları daha iyi kavrama fırsatı elde etmiş oldum.

En son ki araştırıp geziceğimiz yer Balıkesir Kuvayı  Milliye Müzesi'dir.

Kuvayı Milliye Müzesi

20. yüzyıl başında inşa edilmiştir. İlk olarak Belediye Hizmet Binasıl olarak kullanılırken 1996 yılında Müze olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kurtuluş Savaş'ı yıllarında heyetin toplanma yerlerinden biri olmuştur.

1988 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'na süresi tahsis yapılmıştır. 3 kere onarımı yapılan bina 2008 yılında teşhir tanzimi olarak tekrar müze olarak hizmet vermeye devam etmiştir.

İki kattan oluşan bu yapıya ilk girip ilk sola döndüğünüzde burada Atatürk'ün Balıkesir'e ziyaretlerini anlatan panolar ve Mustafa Kemal Paşa ve eşi Latife Hanım'ın balmumu sergilenmektedir

İlk kattaki diğer odalarda Kuvayı Milliye üyelerinin eşyaları(silahlar, üniformalar, kılıçlar, fotoğrafları vb.), İstiklal Madalyaları, mermiler, Balıkesir Kongrelerindeki telgraf metinleri ve kongre zamanlarından kalma sandelyeler ve masa vb. bulunur. Ayrıca Mehmet Vehbi Bolak'ın Alamet-i Farika Nişan'ı, kalpak, gözlükve kabı,paltosu bulunur.

Bu katta aynı zamanda Mehmet Akif Ersoy'un Zağnos Paşa Camii'de vermiş olduğu vaazın yayınlandığı İzmir'e Doğru Gazetesi'de bulunur, Atatürk'ün Erdek'de verdiği mesajın olduğu pano, Kuvayı Milliye'nin anlatıldığı panolar bulunmaktadır.

 İkinci kata gelindiğinde yine Kuvayı Milliye'den kalma eşyaların yanında Adramytteion Antik Kenti, Daskyleion Antik Kenti ve Kyzıkos Antik Kenti'nden kalma tarihi eserler ve Arkeik Dönem'den İslamiyet Dönemi'ne kadar uzanan zaman aralığındaki madeni paralarda bulunmaktadır. Ayrıca Antandros Lahit'inin kopyası da bulunmaktadır. Sadece bununla da kalmayıp Roma Dönem'i kadın heykeli, Roma Dönemi Mezar stelleri de bulunmaktadır.

  

Müze'nin bahçesinde pekçok taş yapı bulunmaktadır. Ancak bu taş yapılarla ilgili detaylı bilgi bulunmamaktadır.

Müze'ye genel olarak beğendim desemde bahçesinde bulunan taş yapıların ne olduğu hakkında müzede bilgi verilen bir yer göremedim, merak edip araştırdığımda da yeterli bilgi edemedim. Bu yapılar hakkında bilgi verilseydi iyi olabilirdi. Bunun dışında ikinci katta mezar sterlerini gezerken bazılarının yerde öylece olduğunu zarar gelmesine karşın herhangi bir önlem alınmadığını gördüm bu üzücü bir durum. Çünkü onlar da bizim bir geçmişimiz ve buna zarar gelirse eksik kalırız, eksik kalarak da toplumumuzun gelişimi zayıflar.

Her ne kadar Müze'i beğenerek hatta daha önce buraya gitmediğimden içindeki eşyalardan haberim olmamıştı. Dolayısıyla bu duruma şaşırdım ve kendime yakınımda olan tarihimi öğrenebileceğim bir mekanı ziyaret etmediğim için kızdım. Her ne kadar kendime kızsamda şuanda gezmiş bulunduğumdan, geçmişimi öğrenip buna göre yaşamıma devam ediceğimden mutluyum. İnsanlar başka illerdeki tarihi eserlere veya başka ülkelerin tarihiyle ilgilenmek yerine önce kendi yakınlarındaki geçmişlerini öğrenmeli ve buna göre yaşamlıdır. Herkese mutlaka Balıkesir Kuvayı Milliye Müzesi'ni, Balıkesir Atatürk Evi'ni ve tarihe mÂl olmuş kişilerin mezarlarını ziyaret edip araştırma yapmasını öneriyorum. Hiçbir millet geçmişini bilmeden geleceğe gelemez. 

İdil Berfin Şenol

Kaynakça

Keçecizade Mehmet Emin Efendi

https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/kececizade-mehmet-emin-bey/

https://dergipark.org.tr/tr/download/a33rticle-file/1446915

http://10balikesir.com/kose-yazilari/kececizade-hafiz-mehmet-emin-efendi.html

https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kuvayimilliye-oncusu-iki-dedesiyle-gurur-duyuyor/2688594

https://www.turkiyenintarihieserleri.com/?oku=2878

https://tr.wikipedia.org/wiki/Ke%C3%A7ecizade_Mehmet_Emin_Fuat_Pa%C5%9Fa_Kona%C4%9F%C4%B1

https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/ET001697.pdf

Hacı Mehmed Vehbi Bolak

https://www.mehmedvehbibolak.net/hayati

https://tr.wikipedia.org/wiki/Mehmet_Vehbi_Bolak

https://islamansiklopedisi.org.tr/bolak-mehmet-vehbi

file:///C:/Users/%C4%B0brahim%20%C5%9Eenol/Downloads/%C3%96znur_%C3%87elikt%C3%BCrk.pdf

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/754798

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2043988

General Kemal Balıkesir

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1908521

https://tr.wikipedia.org/wiki/Kemal_Bal%C4%B1kesir

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1319936

Balıkesir Atatürk Evi

https://www.karesi.bel.tr/yazi/kuva-yi-milliye-sehrinin-ataturk-evi-acildi/?dil=tr_TR

https://tr.wikipedia.org/wiki/Karesi_Atat%C3%BCrk_Evi

Balıkesir Kuvayı Milliye Müzesi

https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/balikesir/gezilecekyer/kuva-yi-milliye-muzesi

https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44069/balikesir-kuvayi-milliye-muze-mudurlugu.html

https://tr.wikipedia.org/wiki/Bal%C4%B1kesir_Kuva-yi_Milliye_M%C3%BCzesi

https://www.turkishmuseums.com/museum/detail/1990-balikesir-kuva-yi-milliye-muzesi/1990/1

https://www.proquest.com/openview/519facb1209689970fb5b45e7ffec2df/1?pq-origsite=gscholar&cbl=2026366&diss=y

https://timad.com.tr/index.php/timad/article/view/239/211