Zağnos Mehmet Paşa Camii ve Külliyesi

 ZAĞNOS MEHMET PAŞA CAMİİ

VE KÜLLİYESİ 

Türkiye'nin Balekesir şehrinde Karesi ilçesinde Zağnos Paşa caddesinde bulunan 15. yüzyıl yapılı bir camidir.

Zağnos Paşa Camii Geçmişi:

Cami 48 kişi tarafından 6 haftada inşa edilerek 1461 yıllarında Fatih Sultan Mehmet'in vezirlerinden Zağnos Mehmed Paşa tarafından yaptırılmıştır ve 3 Mart 1461'de büyük bir törenle ibadete açılmıştır. 1577'de olan depremden hasar görmüş, minberi ve kubbeleri yarılmıştır. En çok hasarı 1898 Balıkesir depreminde almıştır. Bu depremden sonra bir süre kapatılan cami 1906 yılında Ömer Ali Bey'İn yardımıyla farklı inançlardaki(Rum ve Ermeni) ustaların yardımıyla tekrar yaptırılmıştır. Mehmet Akif Ersoy Kurtuluş Savaşı sırasında 23 Ocak 1920'de vaaz vermiştir aynı zamanda Mustafa Kemal Atatürk'de 7 Şubat 1923'de ünlü hutbesini okumuştur. En son günümüzde Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilerek yeşil alan ve meydan düzenlenmesi yapılmıştır.

Caminin Özellikleri

1898'de yıkılan Cami tekrar yapıldığında bugünkü görünümüyle kareye yakın bir dikdörtgen şekliyle inşa edilmiştir. Türbe, muvakkithane, hamam, camiden oluşur. Ayrıca geçmişte bedesten, imaret, çarşı, Zağnos Paşa'nın oğlu tarafından cami avluna yapılan mektep bulunuyor. Ancak bunlar depremdeyıkıldıktan sonra geri inşa edilmemiştir. Kesme taştan örülen beden duvarları, tuğla kuşaklar, yuvarlak kemerli pencerelerden oluşur. İç bölüme kuzey, doğu ve batıdaki çift kanatlı ahşap kapılarla girilir. Üç tarafta da kapıların önünde dört köşeli mermer sütunların taşıdığı, ahşah tavanlı,kurşın kaplı, eğilimli bir çatı ile örtülü sundurmalar bulunmaktadır. Giriş kapısı dışarıdadır.. Minare, kesme taştan olup caminin kuzeybatı köşesindedir. Batıda minare kaidesinin hemen yanında kesme taştan muvakkithane yer almaktadır. Avluda biri kuzeyde biri batıda biri de kuzeydoğuda olan üç şadırvan yer almaktadır. Kuzeydeki on köşeli olup Paşa Hamamından gelen su ile doludur; ortasında mermer, dilimli fıskiye vardır. Diğer şadırvan (batıdaki) caminin ikinci yapımında yapılmış olup musluklu panolarda kabartma süsleri vardır ve fıskıyesi dışında kuzeydekiyle biçimi ve örtüsü aynıdır. Kuzeydoğudaki mermerden beş yüzlü, her yüzünde kemerlerle bağlı çift gömme sütunlar vardır.

Cami avlusu güneyinde güneş saati bulunmaktadır. Caminin avlusunun batı tarafındadır. "Basite-i Ufkiye" olarak da isimlendirilir. II. Kolordu Reisi Nihat Bey'in emriyle Binbaşı Sabri Bey, Harputlu Saraçzade Yüzbaşı İshak Hakkı Bey tarafından yaptırılmıştır. 1923 yılında külliyeye eklenmiştir. Kısa ve kalın bir sütunun üzerinde oturtulmuş ve saat dilimleri işaretlenmiş. Ortasında demir çubuk bulunmaktadır. Saat demir çerçevelidir ancak dilimler silinmiştir.

Zağnos Paşa Türbesi

Caminin güneyinde olup sekizgen olanlıdır. Türvenin kubbesi ahşah ve dıştan kurşun ile kaplıdır. Zağnos Paşa'nın yanında ikinci eşi olan Nefise Hatun'nun kabri bulunur. Türbe etrafında toplam elli dört tane mezar bulunurken bunlardan bazılarının aile fertlerinin mezarlarıdır.

Kaynakça

Kaynakça: Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi (2.01.0.2127)kutuphane.ttk.gov.tr

, https://www.academia.edu/40366787/Za%C4%9Fnos_Pasa_Camii_Haziresindeki_Kavuk_Tipleri,

, Zağnos Paşa Camii - Vikipeditr.wikipedia.org,

Ataturk_8217_un_Balıkesir_Zagnos_Pasa_Camii_8217_nde_Verdigi_Nutku-libre.pdfd1wqtxts1xzle7.cloudfront.net,

https://islamansiklopedisi.org.tr/zaganos-pasa-kulliyesi

280607.pdf, 479364.pdf, 042991.pdf, 186556.pdf, 123238.pdf, 381328.pdf

https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/530831

https://islamansiklopedisi.org.tr/zaganos-pasa

https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/balikesir/gezilecekyer/zagnos-pasa-camisi-pasa-camisi-ve-kulliyesi#:~:text=Fatih%20Sultan%20Mehmet'in%20vezirlerinden,Ali%20Bey%20taraf%C4%B1ndan%20yeniden%20yapt%C4%B1r%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.

10.14222-Turkiyat4243-815815.pdf, Resul_Ekinci.pdf, Erdo an.pdf, 10.18506-anemon.1127656-2473514.pdf

İdil Berfin ŞENOL